Zomaar een zaterdagavond. De vriendin met wie ik op stap ben heeft roze haar en lijkt op Carola Schouten. Deze avond bellen we aan bij huizen van kennissen, ploffen zwijgzaam bij hen op de bank neer en laten hen dan het woord voeren. Wanneer we een huis verlaten komt er juist een groep Sesamstraatfiguren binnen: drie keer een Bert, één Koekiemonster en een Ernie met een masker uit een griezelfilm. Een nare droom? Nee, dit is geen droom: vanavond nemen we deel aan het jaarlijkse Sinterklaaslopen in Zoutkamp. 'Zomaar een zaterdagavond' gaat hier beslist niet op.

De traditie is oud, wordt enkel op een aantal zeevarende plekken binnen en buiten Nederland uitgedragen en verandert telkens een beetje. Op de Nederlandse Waddeneilanden en Borkum wordt het feest bijvoorbeeld gevierd, maar hoe dan en op welke datum; dat verschilt. Op Schiermonnikoog hoort er een hele act bij en blijft de identiteit van de lopers verborgen, op Ameland wordt er al maanden tevoren aan de pakken gewerkt en lijkt de traditie sterk sekse-verdeeld en op Terschelling gaat het Sunderum weer net een beetje anders. Een kennis die afkomstig is van Ameland verzekert me, zonder al te veel inside information te lekken, dat het met de vrouwonvriendelijkheid van de viering op het eiland wel meevalt. De vrouwen blijven samen in een huis, 's nachts komen de mannen hen met een dans of andere voorstelling verrassen en daarna gaan de maskers af. Hoe het zit met stellen die gay zijn is niet bekend.

Wíj lopen niet direct het risico op een mestvaalt te worden gesmeten als we ons buiten vertonen: vrouwen nemen in Zoutkamp gewoon deel aan de traditie. De vriendin met wie ik loop werkt in de bouwsector en om een politiek actueel onderwerp aan te stippen, kozen we samen voor de verstikkende positie waarin de agrarische sector en de bouw worden gepolariseerd. Zij is uitgedost als boer, met een masker van minister Schouten. Mijn masker toont het gezicht van Mark Rutte en ik ben verkleed als bouwer. Met kettingen zitten we aan elkaar vast en we zijn omhangen met politieke leuzen - waarvan we hopen dat de bordjes onze contouren een beetje verhullen. Onherkenbaar zijn is belangrijk. Aan de hand van ja- en neevragen moet de identiteit van de lopers namelijk worden ontrafeld.

Voor het echte lopen aanvangt, melden we ons in het Kegelhuis. Er zijn tijden geweest waarin Zoutkamp meerdere goedlopende kroegen telde, maar tegenwoordig zijn het er nog een paar en de mensen van de Kegelbaan organiseren van alles. Nu zit er een jury die de lopers beoordeelt op originaliteit en actualiteit. Althans, dat blijkt uit het gegeven dat fraai vormgegeven onderwerpen uit de lokale politiek vaak goed scoren. Vorig jaar won een groepje dat een toneelstukje opvoerde ter gelegenheid van het nieuwe strandje bij Zoutkamp, eerder waren er de kalkovens, het plastic in de netten van garnalenkotters en zo meer. De voertaal is nog steeds het Gronings, al zijn veel leuzen en middernachtelijke gesprekken inmiddels ook in de standaardtaal.

Bij de eerste adressen die we aandoen zijn nog relatief weinig Sunnerkloazen geweest, horen we. Als we bij iemand thuis een groepje treffen, vermomt iedereen zich snel weer: 'gauw schebellenskop veur!' De gastvrijheid in mijn geboortedorp verbaast me iedere keer wanneer ik aan dit verbindende evenement meedoe. Vier leden van het damesvoetbalteam zijn uitgedost als Dance Monkeys. Zodra de mensen aan de andere kant van het masker weten dat zij ieder weekend Zeester vertegenwoordigen, volgt er een vier-op-een-rij van goede gokken. ‘Als die erbij zit, dan die ook… en die!’

Vier horrorclowns passeren ons en even duiken we tegen elkaar aan (mijn vriendin en ik hebben beide een irrationele angst voor clowns, zoals iedereen van onze generatie die opgroeide met It), ook al klinkt er ontwapenend meisjesgegiechel van achter de maskers. Ondertussen snijdt in de haven de koude wind door onze overalls. Het verdict van de jury laat langer op zich wachten dan we hadden ingeschat, dus gaan we nog wat huizen langs om ons te laten ontmaskeren. Er zijn een paar adressen waar de hele nacht licht brandt en waar groepjes zitten. In deze 'gelegenheidshuiskamercafés' is nog wel aan te waaien. Eigenlijk hoort daar een flinke neut bij te worden genuttigd, maar voor ons zit dat er even niet in.

We treffen een groepje dames dat op originele wijze de (onder)waardering van vrijwilligers in het dorp voor het voetlicht brengt. Niet alleen is de groep mooi uitgedost, maar als gimmick hebben de dames maanden tevoren een Facebookpagina aangemaakt van een imaginair, blij echtpaar dat neerstrijkt in het dorp en het vrijwilligerswerk daar in de schijnwerpers zet. Een waar sociologisch experiment wordt het, wanneer dit fictieve stel nogal over de tong gaat vanwege de losse eindjes in hun verhaal (‘er staat helemaal geen huis leeg in de straat waar zij zeggen te komen wonen’). Iedere Facebooker uit de omtrek heeft een vriendschapsverzoek gehad en ik heb er nu bijna spijt van dat ik vriendschapsverzoeken van potentiële schaduwaccounts niet accepteer.

De jury, die in het hoofdkwartier aan de bar heeft plaatsgenomen en zich laat ontvallen dat de dames met hun sociologische experiment dit jaar gewonnen hebben, geeft daarmee het signaal af dat een origineel kostuum inmiddels niet meer genoeg is: de lat ligt hoog. Volgend jaar verwachten we minimaal een vlog, een piratenzender en een spectaculaire actie met een helikopter om een maatschappelijk thema aan de kaak te stellen – laat maar komen, die reuring! Als blijkt dat het ver na de vermelde uitslagtijd in het Kegelhuis nog steeds aardig rustig is, besluiten we toch maar huiswaarts te keren. We hopen dat deze enthousiaste ondernemers de volgende editie opnieuw een feestje organiseren, zodat we het dan wat uitgebreider kunnen vieren. Nu wachten er katten, een baby en andere thuisgenoten op ons – en die zijn er morgenvroeg ook weer.